ঐতরেয় আরণ্যক গ্রন্থে সর্বপ্রথম 'বঙ্গ' শব্দের উল্লেখ পাওয়া যায়। প্রাচীন শিলালিপিতে বঙ্গের দু'টি অঞ্চলের নাম পাওয়া যায়। একটি বিক্রমপুর এবং অন্যটি নাব্য (নিচু জলাভূমি) এর সীমানা ছিল ঢাকা, গাজীপুর, ফরিদপুর, খুলনা, বরিশাল, বাগেরহাট, পটুয়াখালী। দেশবাচক বাংলা শব্দের প্রথম ব্যবহার হয় আবুল ফজলের আইন-ই-আকবরি আছে। গঙ্গা ও ভাগীরথীর মাঝখানের অঞ্চলকে বলা হতো বঙ্গ। প্রাচীন বঙ্গ দেশের সীমানার উল্লেখ পাওয়া যায় ড. নীহাররঞ্জন রায়ের "বাঙ্গালির ইতিহাস" নামক গ্রন্থে।
আমাদের অল-ইন-ওয়ান মোবাইল অ্যাপের মাধ্যমে সীমাহীন শেখার সুযোগ উপভোগ করুন।
Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.
1 hour ago
Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.
1 hour ago
Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.
1 hour ago
Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.
1 hour ago
Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.
1 hour ago
Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.
1 hour ago
Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.
1 hour ago
Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.
1 hour ago
Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.
1 hour ago
Lorem ipsum dolor, sit amet consectetur adipisicing elit. Ducimus nihil, quo, quis minus aspernatur expedita, incidunt facilis aliquid inventore voluptate dolores accusantium laborum labore a dolorum dolore omnis qui? Consequuntur sed facilis repellendus corrupti amet in quibusdam ducimus illo autem, a praesentium.
1 hour ago
1 x Application (78.01%) | 105ms |
1 x Booting (21.99%) | 29.69ms |
update `subjects` set `view_count` = `view_count` + 1, `subjects`.`updated_at` = '2025-04-16 22:50:23' where `id` = 15639
Bindings |
|
Backtrace |
|
select `_lft`, `_rgt` from `subjects` where `id` = 15639 limit 1
Bindings |
|
Backtrace |
|
select `id`, `name`, `parent_id`, `_lft`, `_rgt`, `show_content`, `num_of_mcq`, `num_of_written`, `des_added_by`, `des_updated_by`, `author_name`, `link_subject_id`, `sub_category_id`, `main_category_id`, `slug`, `meta_og_title`, `meta_keyword`, `meta_description`, `vote`, `view_count`, `icon`, `page_type`, `chapter_name` from `subjects` where (`subjects`.`_lft` between 16863 and 16864) and `subjects`.`deleted_at` is null
Bindings |
|
Backtrace |
|
select `id`, `description`, `short_description`, `subject_id` from `subject_descriptions` where `subject_descriptions`.`subject_id` in (15639) and `subject_descriptions`.`deleted_at` is null
Backtrace |
|
select `id`, `name`, `slug` from `sub_categories` where `sub_categories`.`id` in (4878) and `sub_categories`.`deleted_at` is null
Backtrace |
|
select `id`, `user_id`, `completeable_type`, `completeable_id`, `complete_progress`, `is_complete` from `completes` where `completes`.`completeable_id` in (15639) and `completes`.`completeable_type` = 'App\\Models\\Subject'
Bindings |
|
Backtrace |
|
select `id`, `name`, `parent_id`, `_lft`, `_rgt`, `show_content`, `des_added_by`, `des_updated_by`, `author_name`, `link_subject_id` from `subjects` where `subjects`.`id` in (11077) and `subjects`.`deleted_at` is null
Backtrace |
|
select `id`, `description`, `short_description`, `subject_id` from `subject_descriptions` where `subject_descriptions`.`subject_id` in (11077) and `subject_descriptions`.`deleted_at` is null
Backtrace |
|
select `id`, `name`, `avatar` from `users` where `users`.`id` in (33722) and `users`.`deleted_at` is null
Backtrace |
|
select * from (select `questions`.`id`, `questions`.`subject_id`, `questions`.`category_id`, `questions`.`sub_category_id`, `questions`.`board_exam_id`, `questions`.`passage_id`, `questions`.`question_type`, `questions`.`question`, `questions`.`is_duplicate`, `questions`.`status`, `questions`.`image`, `subjectables`.`subject_id` as `pivot_subject_id`, `subjectables`.`subjectable_id` as `pivot_subjectable_id`, `subjectables`.`subjectable_type` as `pivot_subjectable_type`, row_number() over (partition by `subjectables`.`subject_id` order by `questions`.`created_at` desc) as `laravel_row` from `questions` inner join `subjectables` on `questions`.`id` = `subjectables`.`subjectable_id` where `subjectables`.`subject_id` in (15639) and `subjectables`.`subjectable_type` = 'App\\Models\\Question' and `questions`.`status` = 'active' and `questions`.`deleted_at` is null) as `laravel_table` where `laravel_row` <= 5 order by `laravel_row`
Bindings |
|
Backtrace |
|
select * from `subjects` where `subjects`.`id` = 15639 and `subjects`.`deleted_at` is null limit 1
Bindings |
|
Backtrace |
|
select `id`, `name`, `slug`, `parent_id`, `_lft`, `_rgt` from `subjects` where (16864 between `subjects`.`_lft` and `subjects`.`_rgt` and `subjects`.`id` <> 15639) and `subjects`.`deleted_at` is null order by `_lft` asc
Bindings |
|
Backtrace |
|
select * from `subjects` where `subjects`.`id` = 15639 and `subjects`.`deleted_at` is null limit 1
Bindings |
|
Backtrace |
|
select `id`, `name`, `parent_id`, `_lft`, `_rgt`, `slug`, `meta_og_title`, `meta_keyword`, `meta_description` from `subjects` where `subjects`.`id` = 15636 and `subjects`.`deleted_at` is null limit 1
Bindings |
|
Backtrace |
|
select `id`, `description`, `subject_id` from `subject_descriptions` where `subject_descriptions`.`subject_id` in (15636) and `subject_descriptions`.`deleted_at` is null
Backtrace |
|
select * from `mediables` where `mediable_type` = 'App\\Models\\Subject' and `mediable_id` in (15639)
Bindings |
|
Backtrace |
|
select `videos`.`video_src_url`, `mediables`.`mediable_id` as `chapter_id` from `videos` inner join `mediables` on `mediables`.`mediable_id` = `videos`.`id` where `videos`.`id` = 0 and `videos`.`video_src` = 'youtube' and `videos`.`deleted_at` is null
Bindings |
|
Backtrace |
|
select `id`, `name`, `main_category_id`, `slug` from `subjects` where `id` <> 15639 and `parent_id` = 15636 and `main_category_id` = 3 and `subjects`.`deleted_at` is null limit 5
Bindings |
|
Backtrace |
|
select * from `package_plans` where `status` = 'active' and `package_plans`.`deleted_at` is null
Bindings |
|
Backtrace |
|
200
[]
[]
0 of 0array:21 [▼ "x-https" => array:1 [▶ 0 => "1" ] "cookie" => array:1 [▶ 0 => "XSRF-TOKEN=eyJpdiI6InpSRFBFbUxrcFpKd1hJeUp2RFk4Nnc9PSIsInZhbHVlIjoiTGVmbFhETm5LcnVxOTN4RC9jQ0hzVkRwdXBzWUZKUWVUVTRNKytWL0ltbVdXa0Q5ZE85Q012Y2kyWWNDYzBzaGx1V1JJcUNMRmpwTXhvSFZ4UXBZb291MlZuMWlXa1hhVjRjQ2U0S1M4MjJqODU1eXFJSitJZkh3VUhzV3VicGwiLCJtYWMiOiJjYjFkYmY1M2RhNTljMDlkZjg0ZDUyZTE2NjhjZWUzOWU5MzhlNDFjNzYxYjFlYjkyYjI2ZTQ3ZDAyYWY0ZjllIiwidGFnIjoiIn0%3D; satt_academy_session=eyJpdiI6Ill0eWpMaGxHSzR6M3pITm5sQjh1Y1E9PSIsInZhbHVlIjoiK29LTTY5K1VJRFdKakJpbVJKSEFGeVpZMm9uTlFtTmdoTExDemQyUW9xenNMSDBJNW53TDJZd0NUUUF4NjdGVWxNYzI5dDhGb2UwdFRUY2p0engySWNYZWFBSlZvbExMOUJBS1ZFNjduQm4wYWhzekJKZWpyaURwNC9qNGxLaFAiLCJtYWMiOiJlMWNkY2FjNTJiOGUyZDk4NjAwOTQ4NjkyMGMxM2QyYzMzZDI2MDgyN2Y3ODY0MmI4MmY4MWEyY2NkODQ3YmFiIiwidGFnIjoiIn0%3D ◀XSRF-TOKEN=eyJpdiI6InpSRFBFbUxrcFpKd1hJeUp2RFk4Nnc9PSIsInZhbHVlIjoiTGVmbFhETm5LcnVxOTN4RC9jQ0hzVkRwdXBzWUZKUWVUVTRNKytWL0ltbVdXa0Q5ZE85Q012Y2kyWWNDYzBzaGx1V1JJc ▶" ] "sec-fetch-dest" => array:1 [▶ 0 => "document" ] "sec-fetch-user" => array:1 [▶ 0 => "?1" ] "sec-fetch-mode" => array:1 [▶ 0 => "navigate" ] "sec-fetch-site" => array:1 [▶ 0 => "none" ] "accept" => array:1 [▶ 0 => "text/html,application/xhtml+xml,application/xml;q=0.9,image/avif,image/webp,image/apng,*/*;q=0.8,application/signed-exchange;v=b3;q=0.7" ] "user-agent" => array:1 [▶ 0 => "Mozilla/5.0 AppleWebKit/537.36 (KHTML, like Gecko; compatible; ClaudeBot/1.0; +claudebot@anthropic.com)" ] "upgrade-insecure-requests" => array:1 [▶ 0 => "1" ] "sec-ch-ua-platform" => array:1 [▶ 0 => ""Windows"" ] "sec-ch-ua-mobile" => array:1 [▶ 0 => "?0" ] "sec-ch-ua" => array:1 [▶ 0 => ""HeadlessChrome";v="129", "Not=A?Brand";v="8", "Chromium";v="129"" ] "cache-control" => array:1 [▶ 0 => "no-cache" ] "pragma" => array:1 [▶ 0 => "no-cache" ] "x-real-ip" => array:1 [▶ 0 => "3.21.122.131" ] "x-forwarded-server" => array:1 [▶ 0 => "debugerror.xyz" ] "x-forwarded-proto" => array:1 [▶ 0 => "https" ] "x-forwarded-port" => array:1 [▶ 0 => "443" ] "x-forwarded-host" => array:1 [▶ 0 => "debugerror.xyz" ] "x-forwarded-for" => array:1 [▶ 0 => "3.21.122.131" ] "host" => array:1 [▶ 0 => "debugerror.xyz" ] ]
0 of 0array:2 [▼ "XSRF-TOKEN" => "No72LOAB0eHSiJoDbtSODgA93hq0Bh2C6eKmaBae" "satt_academy_session" => "IPDPspRsTax5jeY091Dwn4qp5eq2ytMVwCN6Q9C3" ]
0 of 0array:7 [▼ "content-type" => array:1 [▶ 0 => "text/html; charset=UTF-8" ] "cache-control" => array:1 [▶ 0 => "no-cache, private" ] "date" => array:1 [▶ 0 => "Wed, 16 Apr 2025 16:50:23 GMT" ] "x-ratelimit-limit" => array:1 [▶ 0 => "60" ] "x-ratelimit-remaining" => array:1 [▶ 0 => "31" ] "set-cookie" => array:2 [▶ 0 => "XSRF-TOKEN=eyJpdiI6IjBlaGJrcnhjV2g3YW1BQlhaZ1czUHc9PSIsInZhbHVlIjoiWlRvZXowbDU5V0xjc1VVWmFGK2xNYzIwNkM0R0JpQXduQk1Hb2hsaUFVditLeXNkQkZraCtoNXIyZnEvclF1VDlxZk8wanJVWjk0SzRONWJlR0hVdWRMVmpWT2NVbUtUZmNGSUZDWWd2Ri9PcnZocGFSbHhFNm0vaitwMXY5UjIiLCJtYWMiOiIwMjI5NmI3ODE0NWY1NzgxMWYzOTEwZjYyYTM3MGQ2Mzg3NmFkOWE0YWZkZjQwYTk2ZGY5ZmU1YWRmODU4NDU1IiwidGFnIjoiIn0%3D; expires=Thu, 17 Apr 2025 16:50:23 GMT; Max-Age=86400; path=/; secure ◀XSRF-TOKEN=eyJpdiI6IjBlaGJrcnhjV2g3YW1BQlhaZ1czUHc9PSIsInZhbHVlIjoiWlRvZXowbDU5V0xjc1VVWmFGK2xNYzIwNkM0R0JpQXduQk1Hb2hsaUFVditLeXNkQkZraCtoNXIyZnEvclF1VDlxZk8wa ▶" 1 => "satt_academy_session=eyJpdiI6IkFvd1JHckQrSUxuYVV1MURVbXNPb1E9PSIsInZhbHVlIjoicTU2dzIzbU9iQkp3blZRSnhhcVI2M3M1WHliU29VRkVjWTJjbXFLL2RRNlFkOFVLU00rUXZ4YnU3UDY3K2lRdFpZUVgvL0J3NTJza0FQZmVSK0RBVEFNOVNsdWRkYUU4dU5tTjBlbk5tWE9tQ0Rsdmg4bW0rMnpEbEdrK2FxRnMiLCJtYWMiOiJhOGY2OThlOTg3N2NlZDVkMGM1NTEwY2U2ZmEyZjVmYTVhNzQ0ZTNlOWJjZGE5ZGM5NzI5MTM2MGVlYzc5ZDczIiwidGFnIjoiIn0%3D; expires=Thu, 17 Apr 2025 16:50:23 GMT; Max-Age=86400; path=/; secure; httponly ◀satt_academy_session=eyJpdiI6IkFvd1JHckQrSUxuYVV1MURVbXNPb1E9PSIsInZhbHVlIjoicTU2dzIzbU9iQkp3blZRSnhhcVI2M3M1WHliU29VRkVjWTJjbXFLL2RRNlFkOFVLU00rUXZ4YnU3UDY3K2l ▶" ] "Set-Cookie" => array:2 [▶ 0 => "XSRF-TOKEN=eyJpdiI6IjBlaGJrcnhjV2g3YW1BQlhaZ1czUHc9PSIsInZhbHVlIjoiWlRvZXowbDU5V0xjc1VVWmFGK2xNYzIwNkM0R0JpQXduQk1Hb2hsaUFVditLeXNkQkZraCtoNXIyZnEvclF1VDlxZk8wanJVWjk0SzRONWJlR0hVdWRMVmpWT2NVbUtUZmNGSUZDWWd2Ri9PcnZocGFSbHhFNm0vaitwMXY5UjIiLCJtYWMiOiIwMjI5NmI3ODE0NWY1NzgxMWYzOTEwZjYyYTM3MGQ2Mzg3NmFkOWE0YWZkZjQwYTk2ZGY5ZmU1YWRmODU4NDU1IiwidGFnIjoiIn0%3D; expires=Thu, 17-Apr-2025 16:50:23 GMT; path=/; secure ◀XSRF-TOKEN=eyJpdiI6IjBlaGJrcnhjV2g3YW1BQlhaZ1czUHc9PSIsInZhbHVlIjoiWlRvZXowbDU5V0xjc1VVWmFGK2xNYzIwNkM0R0JpQXduQk1Hb2hsaUFVditLeXNkQkZraCtoNXIyZnEvclF1VDlxZk8wa ▶" 1 => "satt_academy_session=eyJpdiI6IkFvd1JHckQrSUxuYVV1MURVbXNPb1E9PSIsInZhbHVlIjoicTU2dzIzbU9iQkp3blZRSnhhcVI2M3M1WHliU29VRkVjWTJjbXFLL2RRNlFkOFVLU00rUXZ4YnU3UDY3K2lRdFpZUVgvL0J3NTJza0FQZmVSK0RBVEFNOVNsdWRkYUU4dU5tTjBlbk5tWE9tQ0Rsdmg4bW0rMnpEbEdrK2FxRnMiLCJtYWMiOiJhOGY2OThlOTg3N2NlZDVkMGM1NTEwY2U2ZmEyZjVmYTVhNzQ0ZTNlOWJjZGE5ZGM5NzI5MTM2MGVlYzc5ZDczIiwidGFnIjoiIn0%3D; expires=Thu, 17-Apr-2025 16:50:23 GMT; path=/; secure; httponly ◀satt_academy_session=eyJpdiI6IkFvd1JHckQrSUxuYVV1MURVbXNPb1E9PSIsInZhbHVlIjoicTU2dzIzbU9iQkp3blZRSnhhcVI2M3M1WHliU29VRkVjWTJjbXFLL2RRNlFkOFVLU00rUXZ4YnU3UDY3K2l ▶" ] ]
0 of 0array:3 [▼ "_token" => "No72LOAB0eHSiJoDbtSODgA93hq0Bh2C6eKmaBae" "_previous" => array:1 [▶ "url" => "https://debugerror.xyz/admission/%E0%A6%AC%E0%A6%99%E0%A7%8D%E0%A6%97" ] "_flash" => array:2 [▶ "old" => [] "new" => [] ] ]